34 / 328
SUNUŞ
34
DÜNYADA VE
TÜRKIYE’DE 2014
BANKACILIK SEKTÖRÜ
BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN KREDI BÜYÜMESI 2014
YILINDA YAVAŞLAMIŞTIR
Türk bankacılık sektörünün aktif büyüklüğü 2014 yılının
Aralık ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %15,1 oranında
artarak 1.994 milyar TL’ye yükselmiştir. Böylece sektörün
aktif büyüklüğünün GSYH’ye oranı %117 seviyesinde
gerçekleşmiştir. 2014 yılında da sektörün aktif büyümesinde
krediler belirleyici olmuş ve yıl içinde kredilerin toplam
aktifler içindeki payı %61,9 ile tarihi yüksek seviyesine
çıkmıştır. Cari açığın düşürülmesi için bireysel tasarrufların
artırılmasına yönelik politika yapıcılar tarafından alınan
önlemlerin etkisi 2014 yılında krediler üzerinde oldukça
belirleyici olmuştur. 2013 yılındaki önlemlere ek olarak 2014
yılının Şubat ayında yürürlüğe giren bireysel kredi kartlarında
taksit sayısını sınırlayan düzenlemenin etkisiyle bireysel
kredi kartlarının dolayısıyla bireysel kredilerin yıllık artış
hızında belirgin bir yavaşlama yaşanmıştır. 2013 yılsonunda
bireysel kredilerin yıllık artış hızı %24,8 seviyesindeyken
2014 yılsonunda söz konusu oran %7,3’e gerilemiştir.
Böylece kredilerin yıllık artış hızı da 2013 yılsonu seviyesi
olan %31,8’den 2014 yılsonunda %18,5’e gerilemiştir. Kredi
büyüklüğü ise 2014 yılı Aralık ayı itibarıyla 1.241 milyar
TL’ye ulaşmıştır. 2014 yılının ikinci yarısında tahsili gecikmiş
alacakların (TGA) yıllık artış hızında da düzenli bir yükseliş
yaşanmış, bunun sonucunda kredilerin takibe dönüşüm
oranı da yükselmiştir. 2013 yılsonunda %2,75 seviyesinde
gerçekleşen kredilerin takibe dönüşüm oranı 2014 yılsonunda
%2,85 seviyesine yükselmiştir.
2014 yılında kredilerin aktifler içindeki payı yükselirken
menkul değerler portföyünün (MDP) aktifler içindeki payında
ise düşüş yaşanmıştır. MDP’nin aktifler içindeki payı 2013
yılsonundaki %16,55 seviyesinden 2014 yılsonunda %15,2
seviyesine gerilemiştir. 2014 yılının ilk yedi ayında faiz
oranlarındaki artışın da etkisiyle MDP’nin yıllık artış hızında
genel olarak düşüş yaşanmıştır. Temmuz ayında %2,2’ye
kadar gerileyen MDP’nin yıllık artış hızı, Temmuz ayında
TCMB’nin faiz indirimine gitmesinin de etkisiyle Ağustos
ayından itibaren tekrar yükselmeye başlamış ve 2014
yılsonunda %5,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece MDP
2014 yılsonunda bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,4
oranında artarak 302,3 milyar TL’ye ulaşmıştır.
Mevduatın bankacılık sektörünün fon kaynakları içindeki
payı 2014 yılında da 2013 yılına benzer şekilde azalmıştır.
Mevduatın pasifler içindeki payı 2013 yılsonunda %54,6
seviyesindeyken, 2014 yılının Ekim ayında %52,8’e
gerilemiştir.
%15,1
Türk bankacılık
sektörünün aktif
büyüklüğü %15,1
oranında artarak
1.994 milyar TL’ye
yükselmiştir.
MEVDUATIN PASIFLER IÇINDEKI PAYI 2014 YILINDA DA
AZALMIŞTIR
Mevduatın bankacılık sektörünün fon kaynakları içindeki
payı 2014 yılında da 2013 yılına benzer şekilde azalmıştır.
Mevduatın pasifler içindeki payı 2013 yılsonunda %54,6
seviyesindeyken, 2014 yılsonunda %52,8’e gerilemiştir.
Ayrıca 2014 yılında mevduatın yıllık artış hızında da belirgin
bir düşüş yaşanmıştır. 2013 yılında yıllık bazda %22,5
oranında artış gösteren mevduatın yıllık artış hızı 2014 yılında
%11,3’e gerilemiştir. TCMB’nin Ocak ayında faiz oranlarında
sert bir artışa gitmesinin ardından, yılın ilk çeyreğinde
mevduat faiz oranları da yükselmiştir. Ancak faiz oranlarında
ikinci çeyrekten itibaren yaşanan düşüşle birlikte, mevduatın
yıllık artış hızı da yavaşlamaya başlamıştır. 2014 yılında da
mevduat kısa vadede yoğunlaşmış ve 1-3 ay arası vadeli
mevduatın pasifler içindeki payı 2013 yılsonundaki %53’ten
2014 yılsonunda %53,7’ye yükselmiştir.
2013 yılında TCMB’nin zorunlu karşılık uygulamaları ve
özellikle yılın ikinci yarısında mevduat faiz oranlarında
görülen yükselişle birlikte mevduat maliyetinin yükselmesi
sonucu sektör, mevduat dışı kaynaklara (MDK) yönelmişti.
2014 yılında da bu yönelim genel olarak sürmüş, yıl boyunca
mevduat dışı kaynaklar mevduattan daha hızlı bir artış
göstermiştir. Böylece MDK’nın pasifler içindeki payı da artmış
ve yılsonunda %35,6’ya ulaşmıştır. Özkaynakların yıllık artış
hızında 2014 yılı genelinde yukarı yönlü bir hareket yaşanmış
ve söz konusu oran Aralık ayında %19,8 ile 2013 yılının
Mayıs ayından sonraki en yüksek seviyede gerçekleşmiştir.
2014 YILINDA DÖNEM NET KÂRI BIR ÖNCEKI YILA GÖRE
DEĞIŞMEMIŞTIR
Dönem net kârı, 2014 yılı boyunca yıllık bazda azalış
göstermiştir. Ocak ayı kâr rakamı, bir önceki yılın aynı ayına
göre %43,9 daha düşük gerçekleşmiştir. Yıl içinde kârlılıktaki
azalış yavaşlamış ve böylece 2014 yılsonunda dönem net
kârı bir önceki yıla göre değişmeyerek 24,66 milyar TL
gerçekleşmiştir. Kârlılıktaki azalışın yavaşlamasında net faiz
gelirlerinin artması etkili olmuştur. Net faiz gelirleri 2014
yılının Aralık ayında yıllık bazda %14,4 artarak 65,6 milyar
TL gerçekleşmiştir. 2013 yılına göre kârlılık rasyolarında da
düşüş yaşanmıştır. 2013 yılsonunda %1,42 olan aktif kârlılığı
2014 yılsonunda %1,24’e, %12,73 seviyesinde gerçekleşen
özkaynak kârlılığı ise %10,63’e gerilemiştir.
2012 yılının Temmuz ayında yürürlüğe giren Basel II
kurallarının ardından bankaların sahip oldukları varlıkların
risk ağırlıklarının değişmesi 2013 yılında sermaye yeterlilik
rasyosunda düşüşe neden olmuştu. 2014 yılında ise sektörün
sermaye yeterlilik rasyosu yeniden yükselmiştir. Böylelikle
2013 yılsonunda %15,28 seviyesinde gerçekleşen rasyo,
2014 yılsonunda %16,3 seviyesinde gerçekleşmiştir.
2015 yılında Türkiye ekonomisinin büyümesinde iç talebin
katkısının artması beklenmektedir. İç talepteki artış sonucu
kredilerin yıllık artış hızında da 2015 yılında bir yükseliş
yaşanacağı, ayrıca bireysel kredilerin yıllık artış hızındaki
toparlanmanın ticari kredilere göre daha hızlı gerçekleşeceği
öngörülmektedir. Sektör güçlü yapısı sayesinde 2015 yılında
yurt dışından kaynak temininde zorlanmayacaktır. Bununla
birlikte FED’in varlık alımlarını sonlandırmış olması ve 2015
yılında faiz artırımına başlayacak olması, sektörün yurt dışı
kaynak temininin maliyetini artırabilecektir.