33
BÖLÜM I: SUNUŞ
göre dış ticaret gelişmeleri cari işlemler
açığının daralmasına destek olurken net hizmet
gelirlerinde yaşanan azalış ve gelir dengesinde
artan döviz çıkışı cari işlemler dengesini olumsuz
etkilemiştir. Net hizmet gelirlerindeki azalışta
çevre ekonomilerde yaşanan sıkıntılar sebebiyle
yurt içine giriş yapan turist sayısının geçen
yıla göre azalış göstermesi belirleyici olurken
gelir dengesinde artan döviz çıkışında kâr
transferlerinde yaşanan yükseliş etkili olmuştur.
Enerji fiyatlarında yaşanan sert gerilemenin cari
açığa yaptığı olumlu katkısının önümüzdeki yıl
baz etkisiyle sınırlanacak olmasının, Rusya ile
yaşanan son gelişmelerin ve seçimler sonrasında
belirsizliğin azalması sonrasında iç tüketimde
yaşanabilecek artışın etkisiyle dış ticarette 2016
yılında yaşanabilecek toparlanmanın 2015 yılına
kıyasla daha sınırlı olma ihtimali bulunmaktadır.
TCMB, 2015 YILINDA PARA
POLITIKASINDAKI SIKI DURUŞUNU
SÜRDÜRÜRKEN, FAIZ POLITIKASINDA
SADELEŞTIRME ADIMLARININ
SINYALINI VERDI
Fiyat istikrarının yanı sıra finansal istikrarı da
gözeten bir politika izleyen TCMB, 2015 yılında
da faiz ve faiz dışı araçları birlikte kullanmaya
devam etmiştir. TCMB ocak ayı PPK toplantısında
politika faiz oranında 50 baz puan indirime
gidilerek %7,75’e çekilmiş, faiz koridorunun
alt ve üst bandında ise herhangi bir değişikliğe
gidilmemiştir. Politika faiz oranında yapılan bu
indirimde özellikle petrol başta olmak üzere
düşen emtia fiyatlarının katkısıyla enflasyonun
düşeceği beklentisi etkili olmuştur. TCMB şubat
ayı PPK toplantısında ise hem politika faiz
oranında hem de faiz koridorunun alt ve üst
bandında indirime gitmiştir. Böylece TCMB,
politika faiz oranını 25 baz puan indirerek %7,5
seviyesine, faiz koridorunun üst bandı olan
marjinal fonlama oranını 50 baz puan indirerek
%10,75 seviyesine ve alt bandını da 25 baz
puan indirerek %7,25 seviyesine getirmiştir.
Sonuç olarak, 2014 sonunda %8,25 olan faiz
oranı 2015 yılının şubat ayından itibaren %7,50
oranına indirilmiştir. TCMB’nin temmuz ayının
sonunda yayınladığı enflasyon raporunun basın
toplantısında TCMB Başkanı Erdem Başçı para
politikasında sadeleştirmeye gidilebileceğini
açıklamıştır. Ağustos ayında ise TCMB küresel
para politikalarının normalleşme sürecinde
uygulanacak yol haritasını ve bu çerçevede para
politikasının sadeleştirilmesine yönelik adımları
açıklamıştır. Bu bağlamda, TCMB atılacak
adımları normalleşme öncesi ve normalleşme
süreci olarak iki zaman dilimine ayırmış,
normalleşme sürecinde faiz koridorunun simetrik
hale getirilmesinin ve daraltılmasının söz konusu
olabileceğini belirtmiştir. Öte yandan, 2015
yılında Fed’in faiz artırımına gideceği beklentileri
TCMB’nin para politikası üzerinde etkili
olmuştur. TCMB ağustos ayında yayınladığı yol
haritası kapsamında faiz oranlarında herhangi
bir değişikliğe gitmek için Fed’in faiz artırımı
kararını bekleyeceğini açıklamıştır. Aralık ayına
gelindiğinde ise Fed faiz oranlarında 25 baz
puanlık bir artışa giderek politika faiz oranını
%0,25-0,50 bandına çıkarmış ve bundan sonraki
dönemde kademeli bir biçimde faiz artırımına
devam edeceğini belirtmiştir.
CARI IŞLEMLER AÇIĞI 2015 YILI
KASIM AYINDA DIŞ TICARETTEKI
TOPARLANMANIN ETKISIYLE YILLIK
BAZDA 34,7 MILYAR ABD DOLARI
SEVIYESINE GERILEMIŞTIR
2014 yılında 46,5 milyar ABD Doları ile Gayri Safi
Yurt İçi Hasıla’nın (GSYH) %5,9’unu oluşturan
yıllık cari işlemler açığı, 2015 yılı kasım ayında
12 aylık kümülatif rakamlara göre 34,7 milyar
ABD Doları seviyesine gerilemiştir. 2015
yılının ilk 11 aylık döneminde cari işlemler
açığında yaşanan toparlanmada dış ticaret
açığındaki daralma belirleyici olmuştur. Özellikle
petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle enerji
ithalatında görülen azalma cari işlemler açığının
iyileşmesine önemli katkıda bulunmuştur.
Ayrıca küresel ticaret hacminde yaşanan
daralma ithalatın azalmasında belirleyici olan
bir diğer faktör olmuştur. 2015 yılı ocak-kasım
döneminde geçtiğimiz yılın aynı dönemine
CARI IŞLEMLER AÇIĞI
80
60
40
20
0
12
10
8
6
4
2
0
2005
2014
2015*
2009
2008
2013
2012
2011
2010
2007
2006
Cari İşlemler Açığı (yıllık, milyar $)
Cari İşlemler Açığı (% GSYH, sağ eksen)
Kaynak: TCMB
*Cari İşlemler Açığı 2015 yılı Kasım ayı rakamı
Cari işlemler Açığı / GSYH Oranı 3.çeyrek rakamı
13
11
9
7
5
3
12/2011
12/2012
12/2013
12/2014
12/2015
Faiz Koridoru Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti
1 Hafta Vadeli Repo İhale
TCMB FAIZ ORANLARI
(%)
Kaynak: TCMB
