İÇ DENETİM FAALİYETLERİ
Teftiş Kurulu Başkanlığı, Yönetim Kurulu’ndan doğrudan aldığı yetkiyle, Banka’nın faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacıyla sistematik, disiplinli ve risk-temelli bir yaklaşım tesis ederek bağımsız ve objektif güvence ve danışmanlık faaliyetleri yürütmektedir. Başlıca amacı; Banka faaliyetlerinin Bankacılık Kanunu’na ve ilgili diğer mevzuat ile Banka içi strateji, politika, ilke ve hedefler doğrultusunda yürütüldüğü hususu ile yönetişim, iç kontrol ve risk yönetimi sistemlerinin etkinliği ve yeterliliği konusunda üst yönetime güvence sağlamak olan iç denetim sistemini kurmak ve işletmektir.
Bu kapsamda, iç sistemler kapsamındaki birimler dâhil olmak üzere Bankanın Genel Müdürlük birimlerinin, yurt içi ve yurt dışı şubelerinin, iştirakleri ve bağlı ortaklıklarının faaliyetleri ile destek hizmeti alınan kişi ve kuruluşların faaliyetlerinin, Bankacılık Kanunu ve diğer yasal düzenlemeler ile iç mevzuat, strateji, politika, ilke ve hedeflere uygunluğunun değerlendirilmesi; mali verilerin doğruluğuna ve kaynakların korunmasına yönelik uygulamalar ile yönetişim, iç kontrol ve risk yönetim sistemlerinin etkinliği ve yeterliliğinin gözden geçirilmesi çerçevesinde denetimler gerçekleştirmektedir.
Ek olarak, personelin usulsüz ve mevzuata aykırı işlemleri ile üçüncü kişilerin Bankaya karşı gerçekleştirdikleri hile ve dolandırıcılık işlemlerine yönelik inceleme ve soruşturma faaliyetini de yerine getirmektedir.
Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen güvence faaliyetleri, yerinden denetim ve merkezden denetim olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilmektedir. Yerinden denetim faaliyetleri, Bankanın hedef ve stratejileri doğrultusunda, kaynak planlaması dikkate alınarak risk odaklı hazırlanan yıllık denetim planı çerçevesinde, birim, şube, iştirak, bağlı ortaklık ve destek hizmeti alınan kişi ve kuruluşlarda yürütülmektedir. Merkezden denetim ise, şube ve birimlerde risk oluşturabilecek durumların önceden oluşturulan risk senaryoları çerçevesinde erken tespit edilerek kısa zamanda önlem alınmasına yönelik bilgi işlem destekli uzaktan denetim teknikleri ile gerçekleştirilmektedir.
Bilgi sistemleri ve bankacılık süreçleri üzerinde yer alan iç kontroller, risk odaklı bir bakış açısıyla, olasılık, etki ve önemlilik kriterleri esas alınarak değerlendirilmekte ve denetlenen kontrollerin etkinliği ve yeterliliği konusunda denetim kanıtları temin edilerek makul güvence verilmektedir.
İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Raporunda kullanılan verilerin doğruluğu, sistem ve süreçlerin yeterliliği ile veri, sistem ve süreçlerin doğru bilgi ve analize imkân verip vermediği hususu Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından belirlenecek usul ve esaslar denetime tabi tutulmaktadır.
Yıllık olarak hazırlanan denetim planı kapsamında denetime giren şube ve Genel Müdürlük birimlerinde; ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi, 14001 Çevre Yönetim Sistemi, ISO 27001 Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi ve ISO 22301 İş Sürekliliği Yönetim Sistemi’ne uyum değerlendirilmektedir.
Teftiş Kurulu Başkanlığı’nca gerçekleştirilen denetim, inceleme ve soruşturma çalışmaları sonucunda; tespit edilen hususların düzeltilmesine, hataların tekrarlanmamasına yönelik tedbirlerin alınmasına, süreçlerin iyileştirilmesi ve iç kontrol sisteminin geliştirilmesine yönelik öneriler getirilmekte ve bunlarla ilgili alınan aksiyonlar belirli periyotlarla takip edilmektedir.
Aksiyon tarihlerinde iş birimleri tarafından alınan düzeltici eylemler kontrol edilmekte; düzeltici eylem bulguyu gidermekte yeterliyse bulgu kapatılmakta, yeterli değilse aksiyon tarihi verilmek suretiyle izlenmeye devam edilmektedir. Denetimler neticesinde tespit edilen hususların giderilmesine yönelik olarak iş birimleri tarafından girilen projeler, proje kapsamının bulguyu gidermekte yeterli olup olmadığı noktasında değerlendirilmekte, eksiklik veya hata bulunması durumunda düzeltilmesini sağlamak amacıyla ilgili iş birimine görüş bildirilmektedir.
Müfettişler tarafından Banka personeline, ihtiyaç duyulan ve talep edilen çeşitli konularda eğitim verilmektedir.
Sürekli mesleki gelişim ilkesi çerçevesinde, Müfettişlerin mesleki ve kişisel gelişimlerine katkı sağlayan Banka içi ve Banka dışı eğitimler planlanmakta ve özellikle uluslararası sertifikaların edinilmesini teşvik etmek amacıyla eğitim alınması sağlanmaktadır.
Teftiş Kurulu Başkanlığı, Türkiye İç Denetim Enstitüsü’nün (TİDE), iç denetimde farkındalık yaratmak amacıyla düzenlediği “Farkındalık Ödül Töreni”nde, İç Denetçi Sertifikasyonu’na verdiği önem nedeniyle “Sertifikasyon Farkındalığı Ödülü”ne ve iç denetim mesleğinin ihtiyacı olan eğitimli iş gücünün yaratılması ve mesleğin gelişimi konusunda gerçekleştirdiği çalışmalar nedeniyle “Sürekli Mesleki Gelişim Farkındalığı Ödülü” ne 2019 yılından beri her yıl üst üste layık görülmektedir.
Bunun dışında, özel uzmanlık gerektiren denetim faaliyetleri öncesinde Müfettişlerin eğitim alması sağlanarak alanında uzmanlaşmış, deneyimli Müfettiş kadrosu oluşturulması sağlanmakta ve denetimin kalitesi artırılmaya çalışılmaktadır.
2023 yılı İç Denetim Planı kapsamında; 268 Şube, 38 Bağlı Şube, 4 yurt dışı Şube denetimi, 30 Bölge Müdürlüğü, 10 Genel Müdürlük İş Birimi, 2 İç Sistemler Birimi ile bu Birimlere Bağlı Müdürlükler, 1’i yurt dışı olmak üzere toplam 9 Bağlı Ortaklık denetimi, 24 Bilgi Sistemleri Süreçleri (Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmeliğin ilgili maddeleri kapsamında), 3 Genel Müdürlük bilgi sistemleri Biriminin denetimi, 1’i yurt dışı olmak üzere toplam 2 Bağlı Ortaklıkta bilgi sistemleri denetimi, 20 Destek Hizmeti Alınan Kişi ve Kuruluşta bilgi sistemi denetimi, tüm Bankacılık Süreçlerinin denetimi, İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci (İSEDES) denetimi, Sızma Testi Aksiyon Planı Uyum Kontrolleri, BADES Aksiyon Planı Uyum Kontrolleri, Bilgi Sistemleri ve Bankacılık Süreçleri Denetimi Aksiyon Planı Uyum Kontrolleri, Yönetim Beyanı Çalışmaları (Bilgi Sistemleri Denetimi, Bankacılık Süreçleri Denetimi, Destek Hizmeti Alınan Kişi ve Kuruluşların Yıllık Değerlendirilmesi), Risk Merkezi Denetimi, Bilgi ve İletişim Güvenliği Rehberi Denetimi, Kimlik Paylaşım Sistemi Denetimi, SWIFT Denetimi, Banka Çağrı Merkezlerinin Hizmet Seviyesinin ve Kalitesinin Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik Kapsamında Yapılacak Denetimler, Elektronik Bankacılık Hizmetleri Denetimi, TFRS-9 Süreçlerinin Denetimi, KVKK Süreçlerinin Denetimi (Genel), Geriye Dönük Fişlerin Denetimi, BDDK’ya Yapılan Raporlamaların Doğruluğunun Denetimi, TMSF’ye Yapılan Prim Ödemelerinin Denetimi, Yeni Ürün- Uygulama ve Hizmet Denetimi, Banka ve Finansal İştiraklerinin Uyum Denetimi(Uyum Programının Denetimi), Önlem Planı Çalışmaları Denetimi, Uzaktan Kimlik Tespiti Uyum Denetimi, Değerleme Hizmeti Uyum Denetimi, Kıymetli Maden Sorumlu Tedarik Zinciri Denetimi, Bankanın Dahil Olduğu Risk Grubu Denetimi, Fiziksel Arşiv Merkezi Denetimi, Bankalarca Hazırlanacak Önlem Planlarına İlişkin Rehber Denetimi, Merkezi Olmayan Nakit Yönetimi (MONY) Denetimi, ISO 14001 Çevre, ISO 27001 Bilgi Güvenliği ve ISO 22301 İş Sürekliliği Yönetim Sistemine Uyumun Denetimi tamamlanmıştır.
İÇ KONTROL FAALİYETLERİ
İç Kontrol Başkanlığı, sağlıklı bir iç kontrol ortamının oluşturulmasını ve koordinasyonunu, Banka varlıklarının korunmasını, faaliyetlerin etkin ve verimli bir şekilde Bankacılık Kanunu’na ve ilgili diğer mevzuata, Banka içi politika ve kurallara ve bankacılık teamüllerine uygun olarak yürütülmesini, muhasebe ve finansal raporlama sisteminin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve bilgilerin zamanında elde edilebilirliğini sağlayacak şekilde yapılandırılmıştır. Bu kapsamda, risk odaklı bir bakış açısıyla Banka’nın tüm yurt içi ve yurt dışı şubeleri, Genel Müdürlük birimleri ve konsolidasyona tabi bağlı ortaklıkları kontrol planına dahil edilmektedir.
İç Kontrol Müdürlüğü tarafından icra edilen yurt içi şube kontrolleri, her yıl risklilik durumuna göre hazırlanan kontrol programları çerçevesinde yerinden ve merkezden gerçekleştirilmektedir. 2023 yılında Bankamızın tüm yurt içi şubelerinde, mevcut 4 yurt dışı şubesi ve 1 yurt dışı bağlı ortaklığında, 36 Genel Müdürlük biriminde ve 5 konsolidasyona tabi bağlı ortaklığında iç kontrol faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
Bilgi Sistemleri İç Kontrol Müdürlüğü tarafından 2023 yılı Bilgi Sistemleri İç Kontrol Planı kapsamında; bilgi sistemlerine yönelik faaliyet gösteren 4 adet birimde, 4 adet yurt dışı şubesinde ve 1 adet yurt dışı bağlı ortaklığında bilgi sistemleri iç kontrol faaliyetleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Bankamız bilgi sistemleri birimlerinin gerçekleştirdiği riskli faaliyetlere ilişkin sürekli kontroller kapsamında yer alan 33 adet kontrol noktası üzerinde periyodik kontroller yapılmıştır.
İç Kontrol Başkanlığı tarafından, Banka risklerinin tanımlanması, ölçülmesi ve önlenebilmesine yönelik bir şekilde; görevlerin, fonksiyonel ayrımıyla yetki ve sorumlulukların paylaşımının kontrolü yapılmakta, uygulamaya alınacak süreç, prosedür ve projelerde olası riskleri kapsayacak şekilde otokontrol mekanizmalarının oluşturulması, sistemsel kontrollerin yerleştirilmesi ve iyileştirilmesi sağlanmaktadır. Bu sayede, kontrol faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması ve operasyonel risklerin azaltılmasına çalışılmaktadır. Bankanın hedef ve stratejilerine uygun olarak; değişen ihtiyaçlar, riskler, mevzuatsal ve teknolojik gelişmeler takip edilerek iç kontrol sisteminin etkin ve işlevsel olabilmesi için gerekli değişiklikler ve güncellemeler yapılmaktadır. Banka’da kurum içi kontrol kültürünün artırılması hedefiyle çalışmalara devam edilmektedir.
Tüm bu faaliyetler neticesinde tespit edilen bulgular ve öneriler, raporlar aracılığı ile ilgili taraflarla paylaşılmakta ve alınan aksiyonlar takip edilmektedir. Bilgi sistemleri ve bankacılık süreçleri üzerinde yer alan iç kontroller, risk odaklı bir bakış açısıyla, önemlilik kriterleri esas alınarak değerlendirilmekte ve denetlenen kontrollerin etkinliği ve yeterliliği konusunda denetim kanıtları temin edilerek makul güvence verilmektedir.
UYUM MÜDÜRLÜĞÜ FAALİYETLERİ
Suç Gelirlerinin Aklanması, Terörün Finansmanının ve Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesi kapsamında Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından yayımlanmış olan mevzuatta yer alan yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile yine aynı konudaki uluslararası ilke, esas ve kurallara uyumun sağlanmasına yönelik faaliyetler Uyum ve Mevzuat Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Bu kapsamda, “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik” uyarınca Banka’nın tabi olduğu yükümlülüklerin yerine getirilmesini teminen müşterilerin tanınması, risk kategorilerine göre sınıflandırılması ve izlenmesi, şüpheli müşteri işlemlerinin bildirilmesi konularında gerekli politika ve prosedürler oluşturulmaktadır. Söz konusu politika ve prosedürlerin uygulanıp uygulanmadığının kontrolü yapılmakta, riskli sektör ve ülke işlemleri için görüş/onay verilmektedir. Şube vb. kanallarla iletilen ya da izleme ve kontrol faaliyetleri kapsamında tespit edilen, Banka nezdindeki şüpheli olabilecek işlemler hakkında risk bazlı yaklaşım çerçevesinde gerekli araştırma ve değerlendirmeler yapılarak, şüpheli olduğu kanaatine varılan işlemler Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’na (MASAK) bildirilmektedir. Banka tarafından uluslararası yaptırımların sağlıklı biçimde takibi amacıyla Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, OFAC vb. uluslararası kurum ve kuruluşların yaptırım kararlarının derlendiği Yasaklılar Listesi, sorgu ve kontrollerde kullanılmaktadır.
Banka’nın yurt içi ve yurt dışı şubelerinde suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine ilişkin yürütülen uyum ile ilgili görev ve faaliyetlerin eş güdümü sağlanmaktadır. Faaliyet gösterilen ülkenin mevzuatı doğrultusunda Banka tarafından oluşturulan uyum programına tabi olan yurt dışı şubelerin, yurt dışı düzenlemelerden kaynaklanabilecek uyum risklerinin takibi ve bu düzenlemelere uyumun kontrolü birer personel aracılığıyla yerine getirilmektedir. Söz konusu faaliyetler yürütülürken iş birimleri ile koordineli olarak çalışılmakta, eğitim faaliyetleri çerçevesinde suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine yönelik Banka içi bilincin ve kültürün sürekli yükseltilmesi amacıyla Banka personeline düzenli olarak sınıf içi ve çevrimiçi eğitimler verilmektedir.
MASAK mevzuatı kapsamında bir ana kuruluşa bağlı olarak faaliyet gösteren finansal kuruluşlar, Ana Finansal Kuruluş çatısı altında toplanarak tüm yapı “Finansal Grup“ olarak tanımlanmıştır. Finansal grup bünyesindeki her bir kurumun yükümlülükleri münferiden devam etmekte olup; buna ilave olarak “Finansal Gruplar” için grup yükümlülükleri getirilmiştir. Bu kapsamda Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. Finansal Grubu bünyesinde ana finansal kuruluş olarak Bankamız ve diğer finansal kuruluşlar olarak Vakıf Yatırım Menkul Değerler AŞ, Vakıf Faktoring AŞ, Vakıf Finansal Kiralama AŞ yer almakta olup; 2023 yılı içerisinde faaliyet izni alan Vakıf Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri AŞ Finansal Grup bünyesine katılmıştır. Finansal Grup yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin gözetimi ve koordinasyonu ana finansal kuruluş olan Bankamız Uyum Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Bu kapsamda Finansal Grup Uyum Politikası yayımlanmış, Bankamız Uyum Görevlisi aynı zamanda Finansal Grup Uyum Görevlisi olarak atanmış, Banka Uyum görevlisi Yardımcısı da Finansal Grup Uyum Görevlisi Yardımcısı olarak atanmıştır. Grup bünyesindeki uyum faaliyetlerinde ortak bir şekilde grup uyum standartları doğrultusunda hareket edilmesi için Bankamız Uyum Birimi tarafından diğer dört finansal kurumun Uyum Birimleri ile ortaklaşa çalışmalar yürütülmekte bu kapsamda gerekli rehberlik ve yönlendirmeler yapılarak finansal grup uyum yükümlülükleri kontrol edilmektedir.
MEVZUATI İZLEME VE DEĞERLENDİRME FAALİYETLERİ
Bankacılık faaliyetleri ile ilgili mevzuatın izlenmesi ve mevzuata uyum sürecinin etkin ve verimli bir şekilde yönetilebilmesi kapsamında, Uyum ve Mevzuat Başkanlığı bünyesinde faaliyet gösterilmektedir.
Bankacılık faaliyetlerini ilgilendiren mevzuat ve bankacılık uygulamaları konusunda yaşanan gelişmeler güncel olarak izlenmekte, mevzuat değişikliklerinin bankacılık faaliyetlerine etkisi yorumlanmakta, bu kapsamda Banka ile Bankaca verilen hizmetlerle ilişkili olarak Banka iştirakleri tarafından alınması gereken tedbirler ve Banka iç mevzuatında ve uygulamalarında yapılması gereken değişiklikler tespit edilerek, ilgili birimlere konu hakkında yazılı bilgi verilmekte ve gerekli tedbirlerin alınması talep ve takip edilmektedir. Ayrıca, bankacılıkla ilgili mevzuat düzenleme taslakları hakkında da ilgili birimler haberdar edilerek, düzenleme henüz yürürlüğe girmeden önce gerekli çalışmaların başlatılması sağlanmaktadır.
“Bankaların İç Sistemleri ve İçsel Sermaye Yeterliliği Değerlendirme Süreci Hakkında Yönetmelik” kapsamında mevzuata uyum kontrollerine yönelik görevler yürütülmektedir. Bu kapsamda, Banka’da mevzuat değişikliklerine uyum çalışmaları koordine edilmekte, mevzuat değişikliklerinin Banka iç mevzuatına ve uygulamalarına yansıtılmasına yönelik olarak ilgili iş birimlerince alınan tedbirler, gerçekleştirilen uygulama değişiklikleri ve iç mevzuat düzenlemeleri mevzuata uyum açısından takip ve kontrol edilmekte, gerekli görülen düzeltme ve değişikliklerin yapılması sağlanmaktadır. Bu suretle mevzuata zamanında ve tam olarak uyum sağlanabilmesi için gerekli tedbirler alınmakta, ayrıca yeni ürün ve hizmetlerin mevzuata uyumuna yönelik kontroller gerçekleştirilmekte, iç mevzuat ve izahnamelerin güncel tutulması koordine edilmektedir.
Türkiye Bankalar Birliği nezdinde yapılan toplantılara Banka katılımının sağlanmasını teminen gerekli bildirim ve koordinasyon süreçleri yürütülmekte, mevzuata uyum çalışmaları kapsamında oluşturulan Çalışma Gruplarına ilgili iş birimleri ile katılım sağlanmakta ve yapılan toplantılara iştirak edilmekte, Birlik tarafından gönderilen görüş talepleri ilgili iş birimlerinden alınan görüşler çerçevesinde değerlendirilerek Banka adına yanıtlanmaktadır. Birlik nezdinde yapılan çalışmalara ait bilgilendirmeler ile Birlik tarafından iletilen mevzuat düzenlemeleri, Kurum talimatları ve bilgilendirmelerinin, ilgili iş birimlerine bildirimi sağlanmakta ve alınan aksiyonlar takip edilmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri ve OECD ülkeleri arasında imzalanmış olan uluslararası vergi uyumunun artırılmasına yönelik karşılıklı bilgi değişimi anlaşmalarına ilişkin mevzuat izlenmekte ve söz konusu düzenlemelere uyumun sağlanmasını teminen ilgili iş birimleri yönlendirilerek, bu kapsamda ilgili iş birimlerince yapılan çalışmalar takip edilmekte, bu doğrultuda Yabancı Hesapların Vergi Uyumu Yasası (FATCA) ve Ortak Raporlama Standartları (CRS) mevzuatına uyumun sağlanmasına yönelik koordinasyon çalışmaları yürütülmektedir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nca “Sistemik Önemli Bankalara” yönelik olarak getirilen, İyi Uygulama Rehberlerinde yer alan tüm ilkelere uyum sağlanması ve kısmen veya tamamen uygulanmayan ilkeler için hazırlanacak ayrıntılı gerekçelerin her yıl İSEDES raporlarının teslimi ile birlikte BDDK’ya sunulması yükümlülüğü kapsamında, “Sistemik Önemli Banka” olarak belirlenen Banka’nın uygulamaları ile politika dokümanlarının İyi Uygulama Rehberlerinde belirtilen ilkeler ile tam uyumlu olmalarına yönelik takip ve kontrol faaliyetleri yürütülmekte, gerektiğinde değişiklik ve düzeltmelerin yapılması amacıyla ilgili iş birimleri koordine edilmektedir.
Ayrıca, Bankamızın yurt dışında bulunan şubelerinin, faaliyette bulundukları ülkelerin mevzuatına uyumunun, ilgili şubelerde bu kapsamda görevlendirilen personelce kontrol edilerek, uyum konusunda raporlama yapılması sağlanmaktadır.
Müdürlük faaliyetleri doğrultusunda, Banka’nın yürürlükteki kanunlara ve ilgili diğer düzenlemelere, Banka iç politika ve prosedürlerine, organizasyonel yönetime ve etik standartlara uyumunun desteklenmesi, tüm yasal düzenlemelere uyum yoluyla Banka’nın itibarının ve bütünlüğünün korunması hedeflenmektedir.
Bankanın sürdürülebilirlik ile ilgili düzenlemelere tam uyumunun sağlanması, iklim değişikliği ve kontrolsüz atıklar gibi çevre sorunlarının önlenmesi için T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından yayımlanan mevzuat düzenlemeleri yakinen takip edilerek, ilgili birimler konuya ilişkin bilgilendirilmekte, Birleşmiş Milletler tarafından 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına katkı sağlanmaktadır.
2023 YILINDA YAYIMLANAN ÖNEMLİ MEVZUAT DÜZENLEMELERİNE İLİŞKİN ÖZET BİLGİLENDİRME
Yurt dışı kaynaklı dövizlerini Merkez Bankası’na satan ve döviz alımı yapmama taahhüdünde bulunan firmalara döviz dönüşüm desteği ödenmesine yönelik düzenleme yapılmış, ayrıca yurt dışında yerleşik vatandaşların mevduat ve katılım sistemi (YUVAM) kapsamında açılan hesaplarına Merkez Bankası’nca ödenen ilave getiri oranları artırılmıştır.
TCMB tarafından Altın Cinsinden Fiziki Varlıkların Finansal Sisteme Kazandırılması Hakkında Tebliğ’de yapılan değişiklik ile bu kapsamda açılan hesaplara ödenen ilave getiri oranları artırılmıştır.
Döviz mevduat hesaplarında uygulanan stopaj oranı artırılmış, Türk lirası mevduata uygulanan indirimli stopaj oranlarının geçerlilik tarihi 30.04.2024 tarihine uzatılmıştır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenleme ile dövizden dönüşümlü hesaplardan elde edilen kur farkı/faiz gelirlerine uygulanan kurumlar vergisi istisnasının süresi 30.06.2024 tarihine uzatılmıştır.
06.02.2023 tarihinde merkez üssü Kahramanmaraş ili olan depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılmasını teminen, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na bankalar ve konsolide denetime tabi kuruluşlar tarafından olağanüstü hal süresince yapılacak bağış ve yardımların 5411 sayılı Kanunda yer alan sınırlamaların kapsamına dahil edilmeyeceği Cumhurbaşkanı’nın 124 Sayılı Kararnamesi ile düzenlenmiştir. BDDK tarafından da bu kararla uyumlu olacak şekilde Bankalar ve Konsolide Denetime Tabi Kuruluşlarca Yapılabilecek Bağış ve Yardımlara İlişkin Yönetmelik’te değişiklik yapılmış olup Kızılay ve AFAD’a yapılacak yardımlar bağış sınırlarından muaf tutulmuştur.
BDDK tarafından depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılmasını teminen;
karar verilmiştir.
TBB tarafından, deprem bölgesindeki olumsuz etkilere maruz kalan müşterilerin talepleri halinde borçlarının ötelenmesi konusunda bankalara tavsiye kararında bulunulmuştur.
TCMB tarafından, depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılmasını teminen, deprem bölgesindeki firmaların reeskont kredileri ile yatırım taahhütlü avans kredilerinin geri ödemelerinde vade uzatımı imkânı tanınmış, ayrıca ihracat ve döviz kazandırıcı hizmet taahhüdü kapatma süreleri uzatılmıştır.
TCMB tarafından Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğ’de yapılan düzenlemeler kapsamında;
TCMB tarafından Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ’de yapılan düzenlemeler kapsamında, Türk lirası mevduat için zorunlu karşılık oranları üç aydan uzun vadeli olan hesaplar için yüzde 0 olarak belirlenmiş, ayrıca Merkez Bankası’nca kur/fiyat koruma desteği sağlanan hesaplar için de zorunlu karşılık tesis yükümlülüğü getirilmiş, yabancı para mevduat için zorunlu karşılık oranları artırılmıştır.
BDDK tarafından BASEL düzenlemelerine uyum sağlamak amacıyla “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik”te çeşitli değişiklikler yapılmış, bankalarca risk gruplarının belirlenmesine ve konsolide ve konsolide olmayan esasa göre kredi sınırlarının hesaplanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla “Risk Gruplarının Belirlenmesine ve Kredi Sınırlarına İlişkin Yönetmelik” yayımlanmıştır.
Cumhurbaşkanlığı tarafından, ilk kez konut sahibi olacak kişilere kullandırılmak üzere, daha önce satışa konu olmamış ve bitmiş konutlara yönelik düşük faizli konut finansmanı programı yayımlanmıştır.
BDDK tarafından, konut finansmanına konu olacak konutlara bankalarca sağlanabilecek kredi oranları konutun sıfır veya ikinci el olmasına, ekspertiz değerine ve enerji sınıfına göre farklılaştırılmış, ayrıca kredi müşterisinin, eşinin veya 18 yaş altındaki çocuklarının malik olduğu en az bir konutunun bulunması halinde kullandırılabilecek azami kredi tutarlarına da sınırlama getirilmiştir.
Üzerine kayıtlı konutu olan kişilere kullandırılacak yeni konut kredilerinde ve bu kapsamda yapılan sigorta sözleşmelerinde uygulanmakta olan BSMV istisnası kaldırılmıştır.
Yurt içinde üretilen elektrik motorlu araçlar için kullandırılacak azami kredi tutarları ve vadeleri BDDK tarafından belirlenmiştir.
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Yönetmeliği güncellenerek KOBİ tanımı kriterleri değiştirilmiştir. Bu kapsamda BDDK tarafından Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmelik’teki KOBİ tanımı ve perakende kredi limiti güncellenmiştir.
Bankaların uzun vadede maruz kalabilecekleri fonlama riskinin likidite düzeylerinin bozulmasına yol açmasını önleyebilmek amacıyla istikrarlı fonlama yapmalarını sağlamaya yönelik usul ve esasları belirleyen Net İstikrarlı Fonlama Oranı Hesaplamasına İlişkin Yönetmelik yayımlanmıştır.
Sermaye yeterliliği hesaplamalarına yönelik alınan kararlar doğrultusunda, ihtiyaç kredileri, bireysel kredi kartları, tüketicilere kullandırılacak taşıt kredileri, kendisinin, eşinin veya 18 yaş altındaki çocuklarının maliki olduğu en az bir konutu bulunan kişilere kullandırılan konut kredilerine yüksek risk ağırlığı uygulanmasına karar verilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda bankaların ve finans kurumlarının enflasyon muhasebesinden istisna tutulmasına yönelik düzenleme yapılmış, ayrıca, BDDK tarafından, bankalar ile finansal kiralama, faktoring, finansman, tasarruf finansman ve varlık yönetim şirketlerinin 31.12.2023 tarihli finansal tablolarının TMS 29 kapsamında yapılması gereken enflasyon düzeltmesine tabi tutulmamasına karar verilmiştir.
TCMB tarafından, kredi kartlarına yönelik yapılan düzenlemeler ile, kredi kartı faiz oranı hesaplamasında ve üye işyeri komisyon oranı hesaplamasında kullanılan referans oran tanımı güncellenmiş, ayrıca azami akdi faiz oranı ile nakit çekim azami akdi faiz oranlarının farklılaştırılmasına karar verilmiştir.
7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile ek kurumlar vergisi getirilmiştir.
7456 Sayılı Kanun ile, kurumlar vergisi oranı bankalar ve diğer finans kurumları için yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkarılmıştır.
7345 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, tüketici kredilerine uygulanmak üzere BSMV oranı yüzde 10’dan yüzde 15’e çıkarılmıştır.
Tüzel kişilerin ve engelli kişilerin uzaktan müşteri edinimi yöntemleriyle müşteri olabilmesine yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’te yapılan değişiklik ile kimlik tespiti yapılacak işlem tutarları yükseltilmiştir.
5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nda yapılan düzenleme ile 19.07.2023 tarihinde sona eren finansal yeniden yapılandırma uygulamasının süresi 28.12.2023 tarihinden itibaren 2 yıl daha uzatılmıştır.
TCMB tarafından alınan karar ile 31.12.2023 tarihi itibariyle kur korumalı mevduat hesabı açılmasına son verilmiştir.
TCMB tarafından sadeleşme süreci kapsamında alınan kararlar doğrultusunda, reeskont kredilerine erişim şartları kolaylaştırılmış, reeskont kredisi kullanımında ilave ihracat bedeli satış koşulu kaldırılmış, reeskont kredi vadesi boyunca verilen döviz almama taahhüdünden, ithalat ödemeleri kapsamındaki döviz alımları istisna tutulmuştur. Reeskont kredilerinde KOBİ payının artırılmasına ve kullandırımlarda ihracat artış performansının dikkate alınmasına karar verilmiş, günlük reeskont kredi limitleri artırılmıştır.
7550 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile, Hazine destekli KGF kefalet limitleri KOBİ ve KOBİ dışı işletmeler için yükseltilmiştir.
Noterler tarafından düzenlenen taşınmaz satış sözleşmelerine uygulanacak usul ve esasları belirleyen Yönetmelik yayımlanmıştır.
Firmaların, döviz varlık ve yükümlülüklerine ilişkin olarak Merkez Bankası’na yapmakla yükümlü oldukları döviz pozisyon raporlamasında kapsam değişikliğine gidilmiş ve Özet Döviz Pozisyon Raporlaması uygulamasına son verilmiştir. Bununla birlikte, 2018 yılından itibaren uygulanmakta olan ve Sistemik Risk Veri Takip Sistemi kapsamında döviz pozisyon raporlaması yapan firmaların kriterleri TCMB tarafından güncellenmiştir.
BDDK tarafından, sürdürülebilir bankacılığa destek olmak amacıyla, harcama, nakit ödeme ve alacak belgelerini kağıt ortamında almak istemeyen kart hamilleri ve üye işyerlerine bu belgeleri elektronik ortamda alma imkanı getirilmiştir.
İstanbul Finans Merkezi Kanunu’nun uygulanması, İstanbul Finans Merkezi’nin ofis alanlarının ve kapsam dışı alanların yönetilmesi ve işletilmesi, katılımcı belgesi, tek durak büronun işleyişi ile ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla İstanbul Finans Merkezi Yönetmeliği yayımlanmıştır.
BANKA VE FAALİYETLERİ İLE İLGİLİ DİĞER BİLGİLER
GRI 2-15